Spotkanie z Przedstawicielami skandynawskich Organizacji Związkowych

W piątek 29.09.2023 odbyło się w Gdańsku spotkanie przedstawicieli skandynawskich związków zawodowych z wiceprzewodniczącymi Rady OPZZ Województwa Pomorskiego, Elżbietą Markowską, Mirosławem Listewnikiem, oraz Lukasem Liedtke.

Delegaci z Findlandii, Szwecji, Norwegii i Islandii, reprezentujący największe związki zawodowe z różnych sektorów – edukacji, nauki, przemysłu, energetyki, mediów, transportu morskiego i budżetówki zaplanowali szereg spotkań z przedstawicielami różnych środowisk i organizacji by wyrobić sobie obiektywny obraz dotyczący warunków pracy w Polsce. Przed spotkaniem z przedstawicielami OPZZ, odbyło się podobne spotkanie z przedstawicielami NSZZ ,,Solidarność”.

Dyskusja prowadzona była wokół kilku ważnych zagadnień.

Wpływ polityki oszczędnościowej rządu na związki zawodowe

Skumulowana inflacja w w latach 2021-2023 wyniesie ponad 30%, jednocześnie w 2021 roku podwyżki w sferze budżetowej były zamrożone, w roku ubiegłym fundusz płac wzrósł o 4,4%, w tym roku wzrośnie o 7,8%. Jednocześnie nastąpił znaczny zwzrost płacy minimalnej w Polsce. Doprowadza to do sytuacji w której rzesza dobrze wykształconych urzędników zarobiłaby więcej jako początkujący pracownik supermarketu. W podobnej sytuacji są nauczyciele rozpoczynający pracę w szkole. Wpływa to negatywnie na jakość i warunki pracy w edukacji, ponieważ zmusza nauczycieli do pracy na więcej niż jeden etat, aby utrzymać siebie i swoje rodziny – szczególnie w dużych miastach, w których koszty utrzymania są wyższe. Powoduje to niewielkie zainteresowanie młodych absolwentów uczelni tym zawodem, poważne problemy kadrowe w szkołach, oraz brak wymiany pokoleniowej wśród nauczycieli. W wielu szkołach klasy są przepełnione i nauczyciele nie mają możliwości skupienia się na rozwoju zainteresowań i umiejętności, czy udzieleniu pomocy dzieciom o specjalnych potrzebach. Szkoła staje się dla dzieci coraz mniej przyjaznym miejscem.

Zmiany w sytuacji związków zawodowych

Dialog społeczny wyraźnie się osłabia. Przykładem jest podpisane 7 czerwca 2023 przez rząd i NSZZ ,,Solidarność” dwustronne porozumienie. Jako OPZZ bardzo ubolewamy nad tym, że rząd dyskutuje o ważnych sprawach tylko z jednym związkiem zawodowym, z pominięciem OPZZ i FZZ, ponieważ przekłada się to na jakość zawartych ustaleń. Pracownicy szybko policzyli, że porozumienie które zarówno ,,Solidarność” jak i prorządowe media opisywały jako wielki sukces zapewniało wzrost wynagrodzeń na poziomie znacznie niższym niż wzrost płacy minimalnej. Rozsierdziło to wielu nauczycieli i pracowników budżetówki, którzy dali temu wyraz protestując 1 września pod gmachem Ministerstwa Edukacji i Nauki, oraz podczas Marszu Gniewu 15 września. Innym przykładem porozumienia pomiędzy rządem a ,,Solidarnością” jest zawarte w 2019 roku, kiedy to Związek Nauczycielstwa Polskiego zorganizował największy po 1993 roku strajk w oświacie. Porozumienie podpisane przez ,,Solidarność” doprowadziło do podziału w środowisku nauczycieli i osłabienia morali co było tylko na rękę rządowi.

OPZZ jest otwarte na współpracę ponieważ najważniejsze jest dobro pracownika. W zeszłym roku OPZZ i FZZ wspólnie ściągnęły do Warszawy tysiące związkowców, by sprzeciwić się niesprawieliwemu i krzywdzącemu wygasającemu charakterowi emerytur stażowych. ,,Solidarność” nie chciała wspólnie z nami wyjść na ulice, za to kiedy rząd ugiął się pod naszą presją w tej sprawie wywalczenie tego przypisała sobie.

Nowe obszary w których związki zawodowe pomagają członkom

Szczególnie w oświecie odnotowywujemy większą liczbę komisji dyscyplinarnych i sporów. Nauczyciele, którzy sprzeciwiają się rządowi są represjonowani. Przykładem jest sprawa Pani Iwony Ochockiej, dyrektorki szkoły niepublicznej, w sprawie której Kuratorium Oświaty wszczęło postępowanie dyscyplinarne za udział w Strajku Kobiet. Z pracy w państwowej spółce zwolniono jej męża.

Nowym wyzwaniem dla związków zawodowych w Polsce stała się migracja. Pod skrzydłami OPZZ funkcjonuje Międzyzakładowy Związek Pracowników Ukraińskich w Polsce, który pomaga chronić przed dyskryminacją i nadużyciami ze strony pracodawców. Takiego wsparcia udzielają również zakładowe organizacje związkowe będące częścią OPZZ. Polska udzieliła schornienia ponad milionowi Ukraińców. Ukraińskie dzieci, często po traumatycznych przeżyciach, wyrwane ze swojego domu i środowiska, rozpoczęły naukę w szkołach, do czego zupełnie nie przygotowano nauczycieli i nie udzielono im w tym wsparcia.

Cele związane ze zmianami klimatycznymi, które wpływają na politykę rządu w sektorze energetycznym i wydobywczym są dla nas również znacznym wyzwaniem by zadbać o interesy zatrudnionych w tych branżach pracowników.

Warunki pracy pracowników LGBTQ+

Polskie społeczeństwo w przeważającej większości jest tolerancyjne w stosunku do osób o orientacji innej niż heteroseksualna. Obserwujemy jednak szereg działań ze strony prawicowych polityków i przedstawicieli Kościoła wymierzonych, a nawet wrogich w stosunku do takich osób. Jedną z takich inicjatyw było ustanawianie ,,Stref wolnych od LGBT” w samorządach. Szczególnym obszarem w którym osoby LGBTQ+ są na cenzurowanym jest szkoła. Pan Przemysław Czarnek, obecny Minister Edukacji i Nauki zasłynął z oburzających słów o takich osobach:

,,Brońmy rodziny przed tego rodzaju zepsuciem, deprawacją, absolutnie niemoralnym postępowaniem, brońmy nas przed ideologią LGBT i skończmy słuchać tych idiotyzmów o jakichś prawach człowieka, czy jakiejś równości. Ci ludzie nie są równi ludziom normalnym i skończm z tą dyskusją”.

Minister chce zakazać edukacji o zagrożeniach związanych z seksem i inicjatyw propagujących tolerancję dla odmienności. W szkołach w których dyrektorzy włączyli się w działania, dzięki którym zmniejsza się ryzyko przemocy psychicznej i fizycznej wobec nieheteroseksualnej młodzierzy przeprowadzane były kontrole. W ubiegłym roku odnotowaliśmy w Polsce rekordową ilość prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży – przeszło 2 tys. Statystyka ta bije na alarm i wzywa nasz wszystkich do walki o to, by każde dziecko w szkole czuło się akceptowane.

Na drugim biegunie jest wiele korporacji, które angażują się w działania na rzecz tolerancji dla osób LGBTQ+, a nawet podejmują zdecydowane działania, kiedy dochodzi do mowy nienawiści. Przykładem jest firma IKEA, która zwolniła dyscyplinarnie pracownika za nienawistny komentarz na wewnętrznym forum, w którym stosując biblijne cytaty życzył takim osobom śmierci. W obronę pracownika wziął przewodniczący NSZZ ,,Solidarność” Piotr Duda, który powiedział:

,,Niestety, ta propaganda dotycząca LGBT wchodzi już na zakłady pracy i takie wnioski z tego, że trzeba faktycznie podjąć działania”.

Dla przedstawicieli skandynawskich organizacji związkowych, było to szokujące i trudne do uwierzenia.

Jednak nawet nasi rozmówcy nie kryli obaw o przyszłość. Również w krajach skandynawskich widoczne jest przesunięcie preferencji politycznych w stronę prawicy. We wrześniu ugrupowania prawicowe zdobyły najwięcej głosów w wyborach samorządowych w Norwegii. W Szwecji skrajna prawica jest trzecią siłą w rządzie. Związkowcy spodziewają się prywatyzacji przedszkoli, szkół, szpitali, czy domów opieki – ponieważ kwestia ta jest często poruszana przez polityków prawicy. Obawiają się również zmian w prawie pracy które są szczególnie korzystne dla pracowników, np. regulacji które znacznie ograniczają możliwość zatrudnienia na czas określony i wymuszają ich szybkie przekształcenie na umowy na czas nieokreślony. W Islandii największe obawy związkowców dotyczą prywatyzacji banków, ponieważ przeprowadzona w tym kraju prywatyzacja banku centralnego doprowadziła do poważnego kryzysu w gospodarce.

Kristian Vilhelm Eger Mollestad – wiceprzewodniczący Forskerforbundet, największego w Norwegii związku zawodowego skupiającego naukowców oraz innych pracowników uniwersytetów i szkół wyższych powiedział, że spotkanie dostarczyło całej grupie sporo wiedzy o problemach polskich pracowników, szczególnie jeśli chodzi o sytuaję osób LGBTQ+. Dla nas to spotkanie było bardzo wartościowe, a wsparcie koleżanek i kolegów umocniło nas w walce o godność i szacunek dla wszystkich pracowników.